31 Ekim 2020 Cumartesi

Karamazov Kardeşler Geniş Kitap Özeti ve Analizi

Aleksey Fedoroviç Karamazov – Baş kahraman, Tuhaf biri. Tuhaf adam, genellikle kendine özgü özellikler ve toplumdan ayrılma demektir)
Fedor Pavloviç Karamazov – Çiftlik sahibi
Çocukları: Dmitriy Fedoroviç, İvan Fedoroviç, Aleksey Fedoroviç (Alyoşa)
Birinci Karısı: Adelarida İvanovna Miusova (Kadının drahoması vardı)
Dmitriy ilk eşinden.
Grigoriy: Evin sadık uşağı
Pyotr Aleksandroviç Miusov: Adelaida İvanovna’nın kuzeni
Mitya’nın annesi vefat edince fedor pavloviç ile birlikte pyotr Aleksandroviç savi tayin edilir.
Sofya İvanovna: İkinci eşi

Sofya bir generalin karısının evinde çalışırken Fedor Pavloviç ile kaçıyor ve evleniyor. İki çocukları oluyor ve sonra ölüyor. – Generalin karısı da ölüyor. *İki çocuğa eğitimleri için miras bırakıyor.(Her iki çocuğu sofya’nın ölümünden sonra evin uşağından geri alıyor. Baba ilgilenmiyor.) Generalin karısının asıl mirasçısı o vilayetinin soylular topluluğunun mirasçısı Yefim Petroviç Polenov.

Aleksey Federoviç(Alyoşa) – İnsanların yargıcı olmak istemediğini, hüküm verme işini üstlenmek istemediğini ve hiçbir şeyi kınamayacağını söyleyen ve telkin eden bir şey vardı onda (daha sonra hayatı boyunca da olmuştur) Hatta sık sık acı acı üzüldüğü halde zerre kadar ayıplamaksızın her şeye izin veriyormuş gibiydi.

*İkona: Ortodokslarda İsa, Meryem ya da ermişlerin tahta üzerine mumlu ve yumurtalı boyalarla yapılmış dinsel resimleri.

Starets: (İhtiyar, dede. Dinsel anlamda tarikat babası.)
Ortodoks doğuda, özellikle de Sina ve Ayvanoz’da staretslik bin yıldır mevcuttur. Staretsliğin bizde, Rusya’da da çok eski devirlerde var olduğunu ya da mutlaka var olması gerektiğini, ama Rusya’nın uğradığı felaketler, Tatar istilası, isyanlar ve Konstantinopol’ün fethinden sonra doğuyla eski ilişkilerin kesilmesi sonucunda bu kurumun unutulduğunu ve starestlerin varlığının sona erdiğini söylerler.

Verst – Rusya’da 1,06 km’ye eşit uzunluk ölçüsü. 
Aforoz etmek: Çıkartma, atma, kliseden, dinden atma manasında)
Tam tamına ultramontanlık
Ultramontanizm: Papanın nüfuzunun arttırılması yanlısı bir dinsel cereyan.
“Eh ama bizim dağımız yok ki” (Dağların ötesinde, alplerin ötesi anlamıda var. Sözük oyunu ile verilmiş bir cevap)
Şehrin delisi Lizaveta Smerdyaşça (Rusça pis kokan demek)
Rakitin – Alyoşa’nın şehirli dostu.
Yaketerina İvanovna’ya İvan’da aşık olmuştur.
Ressam Kramskiy’in “Seyirci” tablosu
Dikanka – Yakınındaki çiftlikte akşamlar – Kitap
Kulebyaka – Ruslarda içinde et, balık, lahana olan bir çeşit çörektir.
Uha – Ruslarda bir çeşit balık çorbası.

Balamın Eşeği: Mezopotamyalı Peygamber Balam’ın bir süre için konuşma yetisine kavuşan ve sahibini Yehova’nın isteğini yerine getirmeye teşvik eden efsanevi eşeği.
“Bizim Balam’ın eşeği konuşmaya başladı. “
Fedor Pavloviç, çiftlik sahibi, zengin ve şehvet düşkünü, alkol bağımlısı birisidir. İlk evliliğinden bir ve ikinci evliliğinden de iki çocuğu olur. Her iki eşide vefat eder. Fedor Pavloviç’in şehrin delisi isimli kadında da bir çocuğu olduğu düşünülür. İvan şehrin delisiyle kalır ve onu her gördüğünde döver. Şehirde şehrin delisi kadının hamile olduğu anlaşılınca “bu işin” fedor pavloviç tarafından yapıldığı dedikoduları yayılır. Çocuk doğunca anne ölür ve yetim kalan çocuğa fedor pavloviç’in hizmetçisi Grigoriy sahip çıkar. Hatta çocuğun babasının ismi fedor olarak yazdırılır. Çocuğun adı pavel smartyakov olarak konulur. Çocuk ilerleyen yaşlarında sara hastalığı çıkması dolayısıyla fedor pavloviç bu çocukla yakından ilgilenir ve eğitimine özellikle destek olur.

Gruşenka – Hem fedor pavloviç hem de Dmitriy bu kadına aşıktır.
Yaketerina İvanovna – Hem ivan aşık olmuştur, hem de Dmitriy kendisiyle nişanlıdır.
Fedor Pavloviç daha 3 yaşındayken ilk çocuğu Dmitriy’i reddeder ve çocuğa sahip çıkmaz. Çocuk evdeki uşağın kulübesinde ve bizzat ilgisiyle yetişir. İvan ateisttir, Aleksey ie manastra yazılır, starets Zosima’dan etkilenir. Onun eğitimine tabi olur.Gruşenka’nın eve geldiğini görmesi şüphesi üzerine Dmitriy evi basar ve babasını öldüresiye döver.
Agrafena Aleksandrovna (Gruşenka)
Starests Aleksey’in yerinin dış dünya olduğunu ve şimdilik manastırın onun yeri olmadığını daha zamanının olduğunu söyler.
“Demek ki, senin kaderinde bir şeyler görüyor. Aleksey, eğer dış dünyaya geri döneceksen, bundan telaşlı bir tasasızlığı ve dünyevi neşeyi değil, staretsinin sana verdiği görevi anla... “Pedor Paisiy”
Staretsin yanında kendisine gülerek alay eden Bayan Hohlakova’nın küçük kızı “Lise” alekseye aşk mektubu yazar.
“Hala bir erkeğim, topu topu elli beş yaşındayım, daha yirmi yıl erkeklik çizgisinde kalmak istiyorum, ama yaşlanıyorum, pis herifin teki olacağım. Kadınlar o zaman bana gönül rızasıyla gelmeyecekler, işte paralar bana o zaman lazım olacak. İşte böyle. Sevgili oğlum Aleksey Fedoroviç, artık sadece kendim için daha çok para biriktiriyorum." Fedor Pavloviç
“Yekaterina İvanovna, ağabeyiniz İvan Fedoroviç’i seviyor ve kendisini bütün gücüyle ağabeyiniz Dmitriy Fedoroviç’i sevdiğine inandırıyor. Bu korkunç bir şey. "
Alyoşa ise Yaketerina’nın en başından veri hiç sevmediğine ve hatta Dmitriy’inde en başından beri onu hiç sevmediğine inanır/düşünür. İlyuşeçka: Taş atarak Alyoşa’yı yaralayan çocuk. Dmitriy, bu çocuğun babasına şiddet uyguladığı için çocuk alyoşa’ya abisinden dolayı böyle bir şey yapmıştır. 
“... ama o gün ta sabahtan başlayarak okulda çocuklar onu alaya almışlar: “Hamam Kesesi” diye ona bağırıyorlar, senin babanı hamam kesesinden tutup meyhaneden sürüklediler, sen de yanına koştun ve af diledin.”
Bu olaydan sonra Yaketerina özür mahiyetinde Alyoşa ile birlikte 200 ruble gönderir ancak Yüzbaşı bu parayı oğlunun ve kendisinin gururu için vs. Almaz, Redder.
“Eğer paranızı hepimizi utandıracak şekilde alırsam oğluma ne söylerim?” der.

“Dinleyin efendim, gözümün nuru, eğer bunu alırsam, namussuz biri olmayacak mıyım?” der.
Hem herkesin içinde meyhaneden sakalımdan tutularak dövülmüş, sokakta sürüklenmiş, hem de oğlu okulda arkadaşlarının alaycı tavrına maruz kalmıştır.

Marya Kondratyovna – (Foma’da ev sahibi kadının kızı.)
“Ne kadar çabalarsan çabala,
Çekip gideceğim,
Hayatın tadını çıkarmaya,
Ve başkentte yaşamaya!
Üzülmeyeceğim.
Hiç üzülmeyeceğim,
Hatta hiç niyetlenmeyeceğim tasalanmaya!”
(Smerdyakov’un söylediği şarkı, gitarla birlikte.
“Eğer Tanrı varsa ve eğer dünyayı gerçekten o yaratmışsa, çok iyi bildiğimiz gibi, dünyayı Eukleides geometrisine göre, insan zekasını da ancak üç boyut kavramıyla yaratmıştır."
Tanrı var mı, yok mu? Bütün bu sorular sadece üç boyutlu kavrayabilecek şekilde yaratılmış zekâya hiç uymayan sorulardır. Böylece Tanrı’yı sadece seve seve kabul etmekle kalmıyorum, üstelik onun hiç bilmediğim hikmetlerini de... (İvan inancı ve Tanrı’nın varlığını sorgular.)”
Starets Zosima karamazov kardeşlerle yapılan toplantıda Dmitriy’in bakışlarında bir şeyler görür ve kötü olayların yaşanabileceğini hisseder. Bu nedenle Alyoşa’ya ısrarla abisini bulmasını ister, belki bazı şeyleri engelleyebileceğini düşünür.
“Dün onun gelecekteki büyük acısı önünde eğildim”
Fedor Pavloviç evde Gruşenka’nın geleceğini ümitle bekler, ancak büyük oğlunun ona zarar vereceğinden korktuğu için evdeki odasına kendisini kilitleyerek bekler. Starets Zosima’nın abisi 17 yaşında vefat eder. Zosima ise o sırada 18 yaşındadır. Annesi ise Petersburgdaki askeri liseye gittikten 3 yıl sonra vefat eder. Zosima manastıra girmeden gençlik anlarında biriyle düello yapar. 14 yıl önce aşık olduğu kadını “kendisini reddettiği” için öldüren ve delil bırakmayan biri zosimaya derdini döker. Bu adam evli ve çocukları vardır. Öldürdüğü kadını kabuslarında görür ve artık vicdanen bu durumu kaldıramaz bir hale gelmiştir. Cezasını çekmek ister. Kadını ise evdeki uşağın öldürdüğü zannedilir. (Delillerde) Ve uşak tutuklanır ancak kısa bir süre sonra hastalanıp ölür. Son 3 yıldır halkın önüne çıkıp işlediği cinayeti itiraf etmeyi ve gerçekleri anlatmayı hayal ederek yaşar. Böylece ruhunun iyileşip ebediyen huzur bulacağına kalbiyle inanır.

Sonra bunu bir doğum gününde gerçekleştirir. Bütün şehir halkına olayı anlatmış. Ancak insanlar onun delirdiğini düşünür ve cinayeti işlediğine inanmaz. Daha sonra 1 hafta geçer ve ölür. Gömüldükten sonra bütün şehir Zosimaya düşman olur. Olayların Zosima’dan kaynaklandığını adamın onunla konuşup etkilendikten sonra öldüğünü düşünür. Zosima’yı bir süre halk evine bile almaz. Keşiş Rahip Peder Zosima ölür, cesedi ünvanına uygun şekilde gömülmeye hazırlanır. Ancak Zosima’nın çok kısa süre sonra cesetinden koku gelmeye başlar ve yanlarında bulunanlar bu durumu anlayamaz. Hatta herkese bu durum hızlıca dedikodu olarak yayılır. Zosima’nın staretsliği devraldığı Varsonofiy bile tabutun içinde canlı gibiymiş ve cesedi bozulmadan / kokmadan gömülmüş. Peki bu durum neden Zosima’da farklı?

Gruşenka - “Benim tek bir ihtiyacım var, ona koşmamak için Mitya ile gönül eğlendiriyordum”.
Alyoşa bu arada staretsinden ünvanını alamadığı için çok üzgündür.
Alyoşa “O,dünyadaki herkesten daha yücedir.
Gruşenka Polonyalı subay’a kaçıyor. Mitya’yı ise 1 saat sevdiğini, ona “bunu unutmasını söylüyor Alyoşa aracılığıyla
Alyoşa uykusunda Zosima’yı görür, zosimanın ona “dünyaya gitmesini" emrettiğini hatırlatır ve bu sözü göz önünde bulundurarak 3 gün sonra manastırdan ayrılır.
Kuzma Kuzmiç Samsanov (Gruşenka’nın koruyucusu tüccar ihtiyar)

Mitya Yaketarina’nın 3 bin rublesini vermek için ve o eziklikten kurtulmak için bu adamdan para ister. Hatta babasından alamadığı annesinden kalma miras’ı noter huzurunda kendisine devredeceğini bile teklif eder. Ancak ihtiyar kabul etmez. İhtiyar, köylülükten gelme biri olan ve orman alıp satan Lyagavıy’a gitmesini teklif eder. (Para bulmaz için)  Dmitriy babasını öldürmeye gider, bahçede evin uşağı giriyor onu fark eder ve uşağa zarar verip oradan kaçar.
“Ah, sizi gidi hint horozları”
Dmitriy Polonyalı Pon ve Gruşenka ile bir handa kağıt oynar ve pan’a 3’bin ruble vererek istediği yere gitmesini teklif eder ve orada paranın bir kısmını alır. Ardından hemen sonra gruşenka parası için bu adamın kendisiyle evlenmek istediğini anlar “Defol git geldiğin yere öyleyse” diyerek onu kovar. Dmitriy ise bu adamın düzenbaz biri olduğunu ortaya çıkartmıştır. Sonrasında Gruşenka’dan aferin alır.

Mihail Makaroviç Makarov - Emekli Amir
Varvinskiy - Belediye tabibi
İppolit Kirilloviç - Savcı
Nikolay Parfenıviç Nelüdov - Sorgu Yargıcı

Mitya yakalanır ve babasının katili olması ve babasının ölümüyle bağlantısı düşünüldüğünden sorguya çekilir. Fakat mitya suçlamaları kabul etmez ve olayın nasıl cereyan ettiğini sorgu yargıcı ve savcıya detaylıca anlatır.

Mitya babasının yanına/odasına hiç çıkmadığını anlatır.
“Nihayet, pencereden kafasını uzatan babasını görünce nefretinin arttığı ve cebinden havanelini kaptığı ana gelirken birdenbire mahsus durdu. .. ..
“Birinin gözyaşlarımı, annemin Tanrı’ya yakarışları mı, yoksa o anda alnıma öpücük konduran kutsal Ruh mu nedir, bilmem ama şeytan yenik düştü. Pencereden uzaklaştım ve duvara doğru koştum. Babam korkmuş ve beni daha yeni görmüştü, çığlık attı ve pencereden geri çekildi. Bunu çok iyi hatırlıyorum. Bense bahçeyi geçmiş duvara doğru koşuyordum. İşte tam bu anda Grigoriy bana yetişti, o sırada duvarın üzerine çıkmıştım."
Mitya “Smerdyakov ihtiyarın gayri meşru oğludur” (Diğer adıyla Pavel Smerdyakov)
Şehrin delisi Lizaveta’nın oğlu. Babası belirsiz fakat şehirde Lizaveta’yı hamile bıraktığı yönünde Fedor Pavloviç hakkında dedikodu çıkmıştı.
Kolya Krasotkin - Emekli yüzbaşı.
Snegiryov’un oğlu ilyuşa’nın çocukların “hamam kesesi” diye isim taktıkları babasını savunurken bacağına çakı sapladığı çocuk.
Smurov - Okulun hazırlık sınıfında okuyan ve zengin bir memurun oğlu. Kolya Krasofkin ondan iki sınıf büyüktü.
Bu çocuk ilyuşa hakkında (İlyuşa’ya taş atan bir grup çocuktan biri) Alyoşa’ya bilgi veren çocuktu.

Mitya birkaç aydır tutukludur, babasını öldürmekle suçlanır. İvan’da Mitya’nın öldürdüğüne inanır. Alyoşa ise abisinin suçsuz olduğuna inanmaktadır. İvan abisinin yurtdışına kaçması için plan yapmaktadır. Liza, İvan’a verilmesi için Alyoşa’ya mektup verir. İvan bu mektubu görür görmez yırtar. Liza’nın kendisini teklif ettiğini söyler. Mitya “Gruşenkayla Amerika’ya gideceğiz, İvan bana kaçmamı öneriyor” Her şey önceden ayarlandı.

İvan “on altı yaşında bile değil ama kendisini teklif ediyor

Alyoşa “O bir çocuk, bir çocuğu üzüyorsuné Hasta o, çok hasta, oda aklını kaçırıyor belki

Mitya sara hastası Smerdyakov’dan hala şüphelenmektedir. Hatta Grigory’nin bile Fedor Pavloviç’i öldürmüş olabileceği konuşulur.

Smeryakov “İvan’a” Fedor Pavloviç’i kendisinin öldürdüğünü itiraf eder ve burada azmettirici olarak İvan’ında yer aldığını aslında İvan’ında bir katil olduğunu dile getirir ve cinayeti nasıl işlediğine dair detaylı bir şekilde İvan’la konuşur her şeyi anlatır. Smerdyakov, huy olarak çocukları arasında Fedor Pavloviç’e en çok İvan’ın benzediğini söyler. İvan, Smerdyakov’un babasından çaldığı 3 bin ruble’yi alır. Yarın mahkemede her şeyi itiraf edeceğini ve bu paraları da orada göstereceğini, kendisinin de suçlu olduğunu orada dile getireceğini söyler. Fakat Smerdyakov ona kimsenin inanmayacağını, delil gösterip ispat edemeyeceğini söyler. İvan, Smerdyakov’un anlattığı şeyleri aslında önceden biliyordur fakat İvan’ın bir hastalığı vardır ve ilerlemiştir. Unutma - hatırlayamama gibi birtakım hafızasıyla ilgili hastalığı bulunmaktadır. Ayrıca İvan, hayalinde bir varlıkla konuşur ve bu hastalığının ilerlediğine işarettir. Mahkemede şehirli kadınların çoğu onun temize çıkmasından yanaydı. 

Yaketerina İvanovna ve Gruşenka birbirine rakip iki kadın olarak biliniyorlardı. Yaketerina şehirde kimseyi ziyaret etmediği için “kibirli” olarak bilinir, Gruşenka ise ona göre daha fazla tanınıyordu.

İppolit - Savcı
Fetyukoviç - Mitya’nın avukatı

Savcı ve Fetyukoviç arasında daha mesleklerinin ilk yıllarından beri düşmanlık bulunmaktadır.(Petersburgdan beri) Avukat ünlü ve yetenekli biridir. Savcı ise onuruna düşkün, ayrıca avukattan ödünün koptuğu söylenir. Mahkeme başkanı ise iyi eğitim görmüş, insancıl, işiyle ilgili uygulamaları ve çağdaş düşünceleri iyi bilen biri.

Rakitin Gruşenka’nın kuzenidir. Her ikisinin anneleri kardeştir. 
Mübaşir para destesini aldı ve başkana iletti. “Bu paralar nasıl elinize geçti”” Şayet bunlar o paralarsa?” diye sordu mahkeme başkanı hayretle. 
İvan:”Smerdyakov’dan yani katilden aldım, dün. Kendini asmadan önce evine gitmiştim. Katil oydu, ama öldürmesini öğütleyen bendim… Babamın ölümünü kim istemez ki?” 
İppolit Krilloviç 9 ay sonra veremden ölür. İddianameyi okumaya tepeden tırnağa sinirli bir ürpertiyle, alnında ve şakaklarında soğuk ve hastalıklı bir terlemeyle, bütün vücudunda bir üşüme, bir ateş nöbeti hissederek başlamış. Öz oğlunu kandırıp onun parasıyla, annesinden miras kalıp da oğluna geri vermek istemediği parayla öz oğlunun elinden sevgilisini almaya çalışıyor.

“Ama tereddütlerim ancak bugüne kadar, Bayan Verhoutseva’nın bugün mahkemeye şu belgeyi sunmasına kadar sürdü. (Bu kadın Yaketerina İvanovnadır.)

Burada mahkemeye sunduğu belge Dmitriy’in sarhoşken Yaketerina’ya yazdığı mektuptur. Bu mektupta babasını öldüreceğini yazmıştır Dmitriy.

Avukat savunmasında olayları ve Mitya’ya atfedilen suçlamaların tümünü psikolojik açıdan ele alır. Suçlamaları farklı senaryolarla sorgular ve davanın seyrini değiştirmeyi, mahkeme başkanını ve jüri üyelerini etkilemeyi dener. Örn. Babasının çalışma odasında içinde 3 bin ruble olan zarfı alıyor ve aleyhinde en büyük delillerinden biri olan bu zarfı orada (yırtık zarf) kanıt olarak bırakıyor. 

Mesela diğer örn. Yaketerina’ya yazdığı mektup, bu mektupta babasını öldüreceğini söylemiş. Ancak bu ne kadar delil olarak kullanılabilir? Sarhoşken yazdığı bir mektup sonuçta. Babasını öldürdüğüne dair kesin bir kanıt yok, o gün babasının evinin bahçesinde Grigoriy’in kafasına havaneli ile vurur ve yaralar ancak bu bile onun o gece babasını öldürdüğünü kanıtlayamaz. Dmitriy, Alyoşa ve İvan, hatta Gruşenka Fedor Pavloviç’in Mitya tarafından öldürüldüğüne inanmaz. Zaten Dmitriy tüm suçlamaları reddeder ve her defasında babasını öldürmediğini söyler. Şüpheli katil olarakta ısrarla Smerdyakov’u gösterir. İvan ise mahkeme heyetine ruble destesini verir ve delil olarak sunar. Paraları Smerdyakov’dan aldığını kendisini asmadan önce yanına gittiğini söyler. Katil’in o olduğunu ve öldürmesini de kendisinin öğütlediğini belirtir. Ancak İvan hafızasıyla ve aklıyla ilgili hastalık yaşadığından mahkeme heyeti çok fazla üzerinde durmaz.

Sonuç olarak: Mitya’ya 20 yıl kürek cezası verilir. Bu sırada İvan hasta olduğu için Mitya’yı kaçırma planı Gruşenka’ya kalmıştır. Mitya 20 yıl maden ocaklarında kürek mahkumu olarak çalışacaktır.

  • İvan hastadır.
  • Smerdyakov kendisini asmıştır
  • İlyoşa hastalıktan ölür.
  • Fedor Pavloviç öldürülmüştür.

Katilin gerçekte kim olduğu ve katilin bulunması okuyucunun yorumuna bırakılmıştır. Smerdyakov veya Mitya olduğu gibi bambaşka birinin olma ihtimali de vardır.